20 ਅਕਤੂਬਰ – ਵਿਸ਼ਵ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦਿਵਸ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ

ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਸਥਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦਿਵਸ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਵਸ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਸੰਬੰਧੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਇੱਕ ਹੱਡੀ ਰੋਗ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਫ੍ਰੈੱਕਚਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੋਗ ਕਰਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੂਲੇ ਅਤੇ ਗੁੱਟ ਦੇ ਫ੍ਰੈੱਕਚਰ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੌਰਾਨ ਹੱਡੀਆਂ ਖੋਖਲੀਆਂ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਦਬਾਅ ਪੈਣ ਤੇ ਹੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀਆ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੱਡੀ ਦਾ ਫਿਰ ਤੋਂ ਜੁੜਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਸਟਿਓ ਅਰਥਰਾਈਟਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਰਟਲੇਜ ਆਪਣਾ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਖੋਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੌਰਾਨ ਹੱਡੀ ਦੀ ਮਜਬੂਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈੱਕਚਰ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਨਿੱਛ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਵੀ ਪਸਲੀ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈੱਕਚਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਹੱਡੀ ਇੱਕ ਜੀਵਤ ਅੰਗ ਹੈ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਪੁਰਾਣੀ ਹੱਡੀ ਗਲਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਬਣਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵੀਹ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਨਵੀਂ ਹੱਡੀ ਬਣਨ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਹੱਡੀ ਗਲਣ ਦੀ ਘੱਟ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। 30 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਆਉਂਦੇ ਆਉਂਦੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਗਲਣਾ ਵੱਧਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਹੱਡੀ ਦੇ ਬਣਨ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਘੱਟ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਧਦੀ ਉਮਰ ਦੀ ਨਿਯਮਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।

ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕਈ ਮਹੀਨੇ -ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰਿਫਤ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਪਤਾ ਕਾਫ਼ੀ ਦੇਰ ਬਾਦ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਸਿੱਧੇ ਬੈਠਣ ਵਿੱਚ ਕਠਿਨਾਈ ਅਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਦੇਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਰੀਰ ਦੀ ਝੁਕੀ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ ਸੰਭਾਵਿਤ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।

ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੀਆਂ 3 ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਔਰਤ ਅਤੇ 5 ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੁਰਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦਾ ਖਤਰਾ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਸਟ੍ਰੋਜੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ  ਵਿੱਚ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 50 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੂਲੇ ਅਤੇ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਫ੍ਰੈੱਕਚਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 54 ਫੀਸਦੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਰਵੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਦ 10 ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਤੀਜੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਇਹ ਰੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 2 ਵਿੱਚੋਂ 1 ਔਰਤ ਜੋ 45 ਸਾਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ ਉਹ ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ।

ਔਸਟੀਓਪੋਰੋਸਿਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਪੋਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ਭੋਜਨ, ਜਿਆਦਾ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸੇਵਨ ਆਦਿ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਿਹਤਮੰਦ ਸਰੀਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਭਰਪੂਰ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਅੰਡੇ, ਸੋਆਬੀਨ ਅਤੇ ਹਰੀ ਪੱਤੇਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
ਪਿੰਡ ਤੇ ਡਾਕ – ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ ਲੰਮਾ ਪੱਤੀ
ਤਹਿਸੀਲ – ਧੂਰੀ (ਸੰਗਰੂਰ)
ਈਮੇਲ  bardwal.gobinder@gmail.com

15 Oct. 2018